Inleiding tot de basisovertuigingen en grondbeginselen van het boeddhisme

Het boeddhisme is een religie gebaseerd op de leer van Siddhartha Gautama, die in de vijfde eeuw voor Christus werd geboren in wat nu Nepal en Noord-India is. Hij werd "de Boeddha" genoemd, wat "ontwaakte" betekent, nadat hij een diepgaand inzicht had gekregen in de aard van het leven, de dood en het bestaan. In het Engels wordt van de Boeddha gezegd dat hij verlicht was, maar in het Sanskriet is het "bodhi", oftewel "verlichte"."ontwaakt."

De rest van zijn leven reisde en onderwees de Boeddha. Maar hij leerde de mensen niet wat hij zelf gerealiseerd had toen hij verlicht werd. In plaats daarvan leerde hij de mensen hoe ze zelf verlichting konden realiseren. Hij leerde dat ontwaken komt door je eigen directe ervaring, niet door overtuigingen en dogma's.

Ten tijde van zijn dood was het boeddhisme een relatief kleine sekte met weinig invloed in India. Maar in de derde eeuw voor Christus maakte de keizer van India het boeddhisme tot staatsgodsdienst van het land.

Het boeddhisme verspreidde zich vervolgens over Azië en werd een van de dominante godsdiensten van het continent. Schattingen van het aantal boeddhisten in de wereld van vandaag lopen sterk uiteen, deels omdat veel Aziaten meer dan één godsdienst aanhangen en deels omdat het moeilijk is om te weten hoeveel mensen het boeddhisme praktiseren in communistische landen als China. De meest gangbare schatting is 350 miljoen, wat het boeddhisme totde vierde grootste van de wereldreligies.

Het boeddhisme verschilt duidelijk van andere godsdiensten

Het boeddhisme verschilt zozeer van andere religies dat sommige mensen zich afvragen of het überhaupt wel een religie is. Zo staat bij de meeste religies één of vele centraal. Maar het boeddhisme is niet-theïstisch. De Boeddha leerde dat geloven in goden niet nuttig was voor wie verlichting wil realiseren.

De meeste religies worden gedefinieerd door hun geloof. Maar in het boeddhisme is alleen het geloven in doctrines irrelevant. De Boeddha zei dat doctrines niet moeten worden aanvaard alleen omdat ze in de geschriften staan of door priesters worden onderwezen.

In plaats van doctrines uit het hoofd te leren en te geloven, leerde de Boeddha hoe je zelf de waarheid kunt realiseren. De nadruk van het boeddhisme ligt op beoefening in plaats van op geloof. De hoofdlijn van de boeddhistische beoefening is het Achtvoudige Pad.

Basis Leringen

Ondanks de nadruk op vrij onderzoek kan het boeddhisme het best worden opgevat als een discipline, en dan nog wel een veeleisende discipline. En hoewel de boeddhistische leer niet in blind vertrouwen moet worden aanvaard, is het begrijpen van wat de Boeddha onderwees een belangrijk onderdeel van die discipline.

Het fundament van het boeddhisme zijn de Vier Edele Waarheden:

1. De waarheid van het lijden ("dukkha")
2. De waarheid van de oorzaak van het lijden ("samudaya")
3. De waarheid van het einde van het lijden ("nirhodha")
4. De waarheid van het pad dat ons bevrijdt van lijden ("magga")

Op zichzelf lijken de waarheden niet veel. Maar onder de waarheden liggen ontelbare lagen van leringen over de aard van het bestaan, het zelf, het leven en de dood, om nog maar te zwijgen van het lijden. Het punt is niet om alleen maar in de leringen te "geloven", maar om ze te onderzoeken, te begrijpen en ze te toetsen aan je eigen ervaring. Het is het proces van onderzoeken, begrijpen, toetsen en beseffen datdefinieert het boeddhisme.

Diverse scholen van boeddhisme

Ongeveer 2.000 jaar geleden is het boeddhisme verdeeld in twee grote scholen: Theravada en Mahayana. Eeuwenlang is Theravada de dominante vorm van boeddhisme geweest in Sri Lanka, Thailand, Cambodja, Birma (Myanmar) en Laos. Mahayana is dominant in China, Japan, Taiwan, Tibet, Nepal, Mongolië, Korea en Vietnam. De laatste jaren heeft Mahayana ook veel aanhangers gekregen in India. Mahayana wordt verder onderverdeeld inin vele subscholen, zoals Zuiver Land en Theravada boeddhisme.

Vajrayana-boeddhisme, dat voornamelijk geassocieerd wordt met Tibetaans boeddhisme, wordt soms beschreven als een derde grote school. Alle scholen van Vajrayana maken echter ook deel uit van het Mahayana.

De twee scholen verschillen vooral in hun begrip van een doctrine die "anatman" of "anatta" wordt genoemd. Volgens deze doctrine bestaat er geen "zelf" in de zin van een permanent, integraal, autonoom wezen binnen een individueel bestaan. Anatman is een moeilijk te begrijpen leer, maar begrip ervan is essentieel om het boeddhisme te begrijpen.

In principe beschouwt Theravada anatman als iemands ego of persoonlijkheid een illusie is. Eenmaal bevrijd van deze illusie, kan het individu genieten van de gelukzaligheid van Nirvana. Mahayana gaat verder met anatman. In Mahayana zijn alle fenomenen leeg van intrinsieke identiteit en nemen ze alleen identiteit aan in relatie tot andere fenomenen. Er is noch werkelijkheid noch onwerkelijkheid, alleen relativiteit. De Mahayanaleer wordt "shunyata" of "leegte" genoemd.

Wijsheid, Mededogen, Ethiek

Er wordt gezegd dat wijsheid en mededogen de twee ogen van het boeddhisme zijn. Wijsheid, met name in het Mahayana-boeddhisme, verwijst naar de realisatie van anatman of shunyata. Er zijn twee woorden die vertaald worden als "mededogen": "metta en "karuna". Metta is een welwillendheid jegens alle wezens, zonder onderscheid, die vrij is van zelfzuchtige gehechtheid. Karuna verwijst naar actieve sympathie en zachte genegenheid, eenbereidheid om de pijn van anderen te verdragen, en eventueel medelijden. Wie deze deugden geperfectioneerd heeft, zal volgens de boeddhistische leer correct reageren op alle omstandigheden.

Misvattingen over het boeddhisme

Er zijn twee dingen die de meeste mensen denken te weten over het boeddhisme - dat boeddhisten in reïncarnatie geloven en dat alle boeddhisten vegetariër zijn. Deze twee beweringen zijn echter niet waar. De boeddhistische leer over wedergeboorte verschilt aanzienlijk van wat de meeste mensen "reïncarnatie" noemen. En hoewel vegetarisme wordt aangemoedigd, wordt het in veel sekten beschouwd als een persoonlijke keuze, niet als een vereiste.