Trúarbrögð á Írlandi: Saga og tölfræði

Rómversk-kaþólsk trú er ríkjandi trú á Írlandi og hefur gegnt mikilvægu pólitísku og félagslegu hlutverki í samfélaginu síðan á 12. öld, þó stjórnarskráin tryggi rétt til trúfrelsis. Af 5,1 milljón íbúa írska lýðveldisins er meirihluti íbúanna – um 78% – kaþólskur, 3% eru mótmælendur, 1% múslimar, 1% rétttrúnaðarkristnir, 2% ótilgreindir kristnir og 2% eru meðlimir í önnur trúarbrögð. Athyglisvert er að 10% íbúanna skilgreina sig sem trúlausa, en fjöldi sem hefur haldið áfram að aukast.

Helstu atriði

• Þótt stjórnarskráin tryggi trúfrelsi er rómversk-kaþólsk trú ríkjandi trú á Írlandi.
• Önnur helstu trúarbrögð á Írlandi eru mótmælendatrú, íslam, rétttrúnaðartrú og kristinn trúarhópur, gyðingdómur og hindúatrú.
• Um það bil 10% af Írlandi eru trúlaus, fjöldi sem hefur hækkað á undanförnum 40 árum.
• Eftir því sem innflytjendum frá Mið-Austurlöndum, Afríku og Suðaustur-Asíu fjölgar, heldur íbúum múslima, kristinna og hindúa áfram að stækka.

Þó að lotning fyrir kaþólsku kirkjunni hafi beinlínis verið fjarlægð úr stjórnarskránni á áttunda áratugnum, geymir skjalið trúarlegar tilvísanir. Hins vegar hafa framsæknar pólitískar breytingar, þar á meðal lögleiðing skilnaðar, fóstureyðinga og hjónabands samkynhneigðra, endurspeglað hnignun í iðkunkaþólikkar.

Saga trúarbragða á Írlandi

Samkvæmt írskri þjóðsögu komu fyrstu keltnesku guðirnir, Tuatha Dé Dannan, niður til Írlands í þykkri þoku. Talið er að guðirnir hafi yfirgefið eyjuna þegar forfeður Íra komu til landsins. Á 11. öld skráðu kaþólskir munkar þessar írsku goðasögur og breyttu munnmælasögunum til að endurspegla rómversk-kaþólskar kenningar.

Með tímanum tók kaþólsk trú upp forna írska goðafræði í klerkakenningar og Írland varð eitt grimmasta kaþólska land í heimi. Fyrsta biskupsdæmið var stofnað á 12. öld, þó kaþólsk trú hafi verið gerð ólögleg af Hinrik VIII við landvinninga Írlands. Þeir sem eru tryggir kirkjunni héldu áfram að iðka neðanjarðar þar til kaþólska frelsunin 1829.

Írland hlaut sjálfstæði frá Bretlandi árið 1922. Þótt stjórnarskráin frá 1937 tryggði rétt til trúfrelsis, viðurkenndi hún formlega kristnar kirkjur og gyðingdóm. innan lands og veitti kaþólsku kirkjunni „sérstöðu“. Þessar formlegu viðurkenningar voru fjarlægðar úr stjórnarskránni á áttunda áratugnum, þó að hún haldi enn nokkrum trúarlegum tilvísunum.

Undanfarin 40 ár hefur kaþólsk trú orðið fyrir stórfelldri hnignun, sérstaklega hjá yngri kynslóðum, vegna kirkjuhneykslismála og framsækinna félags-pólitískra hreyfinga.Þar að auki, eftir því sem innflutningur til Írlands eykst, heldur íbúum múslima, hindúa og kristinna sem ekki eru kaþólskir áfram að vaxa.

Rómversk-kaþólsk trú

Flestir íbúar Írlands, um 78%, eru tengdir kaþólsku kirkjunni, þó þeim hafi fækkað verulega síðan á sjöunda áratugnum þegar íbúar kaþólikka voru nálægt 98%.

Síðustu tvær kynslóðir hafa séð aukningu í menningarlegri kaþólskri trú. Menningarkaþólikkar eru aldir upp í kirkjunni og sækja oft messu við sérstök tækifæri, svo sem jól, páska, skírnir, brúðkaup og jarðarfarir, þó að þeir séu ekki starfandi meðlimir samfélagsins. Þeir mæta ekki reglulega í messur eða gefa sér tíma í helgistundir og fylgja ekki kenningum kirkjunnar.

Æfandi kaþólikkar á Írlandi eru gjarnan meðlimir eldri kynslóða. Þessi fækkun trúrækinnar kaþólskrar trúar er í takt við framsækni stjórnmálanna í landinu undanfarin 30 ár. Árið 1995 var bann við skilnaði tekið út úr stjórnarskránni og þjóðaratkvæðagreiðsla 2018 felldi stjórnarskrárbundið bann við fóstureyðingum úr gildi. Árið 2015 varð Írland fyrsta landið til að lögleiða hjónabönd samkynhneigðra í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Rómversk-kaþólsk trú hefur staðið frammi fyrir athugun á undanförnum árum vegna barnaníðings af hálfu presta, og Írland er engin undantekning frá þessu. Á Írlandi hafa þessir hneykslismál falið í sér andlega, tilfinningalega, líkamlega,og kynferðisofbeldi gegn börnum, feðrun barna af prestum og meiriháttar yfirhylmingar af hálfu presta og stjórnvalda.

Mótmælendatrú

Mótmælendatrú er næststærsta trúarbrögð Írlands og þriðji mikilvægasti trúarhópurinn, á eftir kaþólskri trú og þeim sem skilgreina sig sem trúlausa. Þó mótmælendur hafi verið til staðar á Írlandi fyrir 16. öld var fjöldi þeirra óverulegur þar til Hinrik VIII festi sig í sessi sem konungur og yfirmaður Írlandskirkju, bannaði kaþólsku og leysti upp klaustur landsins. Elísabet I flutti í kjölfarið kaþólska bændur frá forfeðrunum og setti mótmælendur frá Stóra-Bretlandi í staðinn.

Eftir sjálfstæði Írlands flúðu margir mótmælendur frá Írlandi til Bretlands, þó að Írska kirkjan hafi verið viðurkennd af stjórnarskránni frá 1937. Íbúar írskra mótmælenda, sérstaklega anglikana (kirkja á Írlandi), meþódista og presta.

Mótmælendatrú á Írlandi beinist mjög að sjálfsbjargarviðleitni og ábyrgð á sjálfum sér. Meðlimir mótmælendakirkjudeilda geta átt bein samskipti við Guð án þess að eiga fyrst samskipti við andlegan leiðtoga og leggja þá ábyrgð andlegs náms á einstaklinginn.

Þó að flestir írskir mótmælendur séu meðlimir írsku kirkjunnar, fjölgar íbúum afrískra meþódistainnflytjendur. Þrátt fyrir að andúð á milli kaþólikka og mótmælenda á Írlandi hafi minnkað í gegnum aldirnar, segja margir írskir mótmælendur að þeir finnist minna írskir vegna trúarkenndar sinnar.

Íslam

Þó skjalfest sé að múslimar hafi verið til staðar á Írlandi um aldir, var fyrsta íslamska samfélagið ekki formlega stofnað fyrr en 1959. Síðan þá hefur fjöldi múslima á Írlandi haldið áfram að aukast jafnt og þétt , sérstaklega á írsku efnahagsuppsveiflunni á tíunda áratug síðustu aldar sem flutti inn innflytjendur og hælisleitendur frá Afríku og Miðausturlöndum.

Írskir múslimar hafa tilhneigingu til að vera yngri en mótmælendur og kaþólikkar, með miðgildi aldurs 26. Flestir múslimar á Írlandi eru súnnítar, þó það séu líka samfélög sjía. Árið 1992 varð Moosajee Bhamjee fyrsti múslimska þingmaðurinn á írska þinginu og árið 2018 snerist írski söngvarinn Sinead O'Connor opinberlega til íslamstrúar.

Önnur trúarbrögð á Írlandi

Minnihlutatrúarbrögð á Írlandi eru meðal annars rétttrúnaðar og trúarbragðatrúar, hvítasunnumenn, hindúar, búddistar og gyðingar.

Þó aðeins í litlum fjölda, hefur gyðingdómur verið til staðar á Írlandi um aldir. Gyðingar fengu formlega viðurkenningu sem verndaður trúarhópur í stjórnarskránni frá 1937, framsækið skref í ólgusömu pólitísku loftslagi rétt fyrir síðari heimsstyrjöldina.

Hindúar og búddistar fluttu til Írlands íleit að efnahagslegum tækifærum og að komast undan ofsóknum. Búddismi meðal írskra ríkisborgara nýtur vaxandi vinsælda, þar sem fyrsta írska búddistasambandið var stofnað árið 2018.

Athugið: Þessi grein er skrifuð um lýðveldið Írland, ekki meðtalið Norður-Írland, svæði í Bretland .

Heimildir

• Bartlett, Thomas. Írland: Saga . Cambridge University Press, 2011.
• Bradley, Ian C. Celtic Christianity: Making Myths and Chasing Dreams . Edinborg U.P, 2003.
• Lýðræðis-, mannréttinda- og vinnumálaskrifstofa. Skýrsla 2018 um alþjóðlegt trúfrelsi: Írland. Washington, DC: Utanríkisráðuneyti Bandaríkjanna, 2019.
• Central Intelligence Agency. The World Factbook: Írland. Washington, DC: Central Intelligence
• Agency, 2019.
• Joyce, P. W. A Social History of Ancient Ireland . Longmans, 1920.