Religie in Italië: geschiedenis en statistieken

De Italiaanse grondwet garandeert de vrijheid van godsdienst, waaronder het recht om in het openbaar en privé godsdienstoefeningen te houden en het geloof te belijden, zolang de leer niet in strijd is met de openbare zedelijkheid.

Belangrijkste resultaten: Religie in Italië

• Het katholicisme is de dominante godsdienst in Italië, met 74% van de bevolking.
• De katholieke kerk heeft haar hoofdkwartier in Vaticaanstad, in het hart van Rome.
• Tot de niet-katholieke christelijke groepen, die 9,3% van de bevolking uitmaken, behoren Jehova's getuigen, oosters-orthodoxen, evangelischen, heiligen der laatste dagen en protestanten.
• De islam was aanwezig in Italië tijdens de middeleeuwen, maar verdween tot de 20e eeuw; de islam wordt momenteel niet erkend als officiële godsdienst, hoewel 3,7% van de Italianen moslim is.
• Steeds meer Italianen identificeren zich als atheïst of agnost. Zij worden beschermd door de grondwet, maar niet door de Italiaanse wet tegen godslastering.
• Andere religies in Italië zijn onder meer het sikhisme, hindoeïsme, boeddhisme en jodendom, waarvan de laatste vóór het christendom in Italië bestond.

De katholieke kerk onderhoudt een speciale relatie met de Italiaanse regering, zoals vermeld in de grondwet, hoewel de regering volhoudt dat de entiteiten gescheiden zijn. Religieuze organisaties moeten een gedocumenteerde relatie met de Italiaanse regering aangaan om officieel erkend te worden en economische en sociale voordelen te ontvangen. Ondanks de voortdurende inspanningen is de islam, de derdegrootste religie in het land, heeft geen erkenning kunnen krijgen.

Geschiedenis van de religie in Italië

Het christendom is al minstens 2000 jaar aanwezig in Italië, voorafgegaan door vormen van animisme en polytheïsme zoals in Griekenland. Tot de oude Romeinse goden behoorden Juniper, Minerva, Venus, Diana, Mercurius en Mars. De Romeinse Republiek - en later het Romeinse Rijk - liet de kwestie van spiritualiteit in handen van het volk en handhaafde religieuze tolerantie, zolang zij het geboorterecht accepteerdengoddelijkheid van de keizer.

Na de dood van Jezus van Nazareth reisden de apostelen Petrus en Paulus - die later door de kerk werden heilig verklaard - door het Romeinse Rijk om de christelijke leer te verspreiden. Hoewel zowel Petrus als Paulus werden geëxecuteerd, raakte het christendom voorgoed verweven met Rome. In 313 werd het christendom een wettelijke godsdienst en in 380 CE werd het de staatsgodsdienst.

In de vroege Middeleeuwen veroverden de Arabieren mediterrane gebieden in Noord-Europa, Spanje, Sicilië en Zuid-Italië. Na 1300 verdween de islamitische gemeenschap in Italië vrijwel geheel, tot de immigratie in de 20e eeuw.

In 1517 spijkerde Maarten Luther zijn 95 stellingen op de deur van zijn plaatselijke parochie, waarmee hij de protestantse reformatie ontketende en het christendom in heel Europa voorgoed veranderde. Hoewel het continent in beroering was, bleef Italië het Europese bolwerk van het katholicisme.

De katholieke kerk en de Italiaanse regering streden eeuwenlang om de controle over het bestuur, wat eindigde met de territoriale eenwording die plaatsvond tussen 1848 en 1871. In 1929 ondertekende premier Benito Mussolini de soevereiniteit van Vaticaanstad aan de Heilige Stoel, waarmee de scheiding tussen kerk en staat in Italië werd bekrachtigd. Hoewel de grondwet van Italië het recht van religieuzevrijheid, een meerderheid van de Italianen is katholiek en de regering onderhoudt nog steeds een speciale relatie met de Heilige Stoel.

Rooms-katholicisme

Ongeveer 74% van de Italianen identificeert zich als rooms-katholiek. De katholieke kerk heeft haar hoofdkwartier in Vaticaanstad, een natiestaat gelegen in het centrum van Rome. De paus is het hoofd van Vaticaanstad en de bisschop van Rome, wat de speciale relatie tussen de katholieke kerk en de Heilige Stoel benadrukt.

Het huidige hoofd van de katholieke kerk is de in Argentinië geboren paus Franciscus die zijn pauselijke naam ontleent aan de heilige Franciscus van Assisi, een van de twee beschermheiligen van Italië. De andere beschermheilige is Catharina van Siena. Paus Franciscus werd paus na het controversiële aftreden van paus Benedictus XVI in 2013, na een reeks schandalen over seksueel misbruik binnen de katholieke clerus en eenPaus Franciscus staat bekend om zijn liberale waarden in vergelijking met vorige pausen, evenals zijn focus op nederigheid, sociaal welzijn en interreligieuze gesprekken.

Volgens het wettelijke kader van de grondwet van Italië zijn de katholieke kerk en de Italiaanse regering gescheiden entiteiten. De relatie tussen de kerk en de regering wordt geregeld door verdragen die de kerk sociale en financiële voordelen toekennen. Deze voordelen zijn toegankelijk voor andere religieuze groeperingen in ruil voor toezicht op de regering, waarvan de katholieke kerk isvrijgesteld.

Niet-katholiek christendom

Het aantal niet-katholieke christenen in Italië bedraagt ongeveer 9,3%. De grootste denominaties zijn Jehova's Getuigen en Oosters-orthodoxie, terwijl kleinere groepen Evangelischen, Protestanten en Heiligen der Laatste Dagen zijn.

Hoewel een meerderheid van het land zich als christen identificeert, staat Italië, samen met Spanje, steeds meer bekend als een kerkhof voor protestantse missionarissen, aangezien het aantal evangelische christenen is gedaald tot minder dan 0,3%. Jaarlijks sluiten in Italië meer protestantse kerken dan enige andere religieuze groepering.

Islam

De islam was gedurende vijf eeuwen sterk aanwezig in Italië en had een grote invloed op de artistieke en economische ontwikkeling van het land. Na hun verwijdering in het begin van 1300 verdwenen de moslimgemeenschappen in Italië vrijwel geheel, totdat immigratie vanaf de 20e eeuw een heropleving van de islam in Italië teweegbracht.

Ongeveer 3,7% van de Italianen identificeren zich als moslim. Velen zijn immigranten uit Albanië en Marokko, maar moslimimmigranten in Italië komen ook uit heel Afrika, Zuidoost-Azië en Oost-Europa. Moslims in Italië zijn overwegend soennitisch.

Ondanks aanzienlijke inspanningen is de islam in Italië geen officieel erkende godsdienst, en verschillende vooraanstaande politici hebben controversiële verklaringen tegen de islam afgelegd. Slechts een handvol moskeeën wordt door de Italiaanse regering erkend als religieuze ruimte, hoewel er momenteel in Italië meer dan 800 onofficiële moskeeën, bekend als garagemoskeeën, actief zijn.

Er zijn gesprekken gaande tussen islamitische leiders en de Italiaanse regering om de godsdienst formeel te erkennen.

Niet-religieuze bevolking

Hoewel Italië een in meerderheid christelijk land is, is onreligie in de vorm van atheïsme en agnosticisme niet ongewoon. Ongeveer 12% van de bevolking identificeert zich als onreligieus, en dit aantal neemt jaarlijks toe.

Atheïsme werd voor het eerst formeel gedocumenteerd in Italië in de jaren 1500, als gevolg van de Renaissancebeweging. Moderne Italiaanse atheïsten zijn het meest actief in campagnes ter bevordering van secularisme in de overheid.

De Italiaanse grondwet beschermt de vrijheid van godsdienst, maar bevat ook een clausule die godslastering tegen elke godsdienst strafbaar stelt met een boete. Hoewel dit doorgaans niet wordt gehandhaafd, werd een Italiaanse fotograaf in 2019 veroordeeld tot een boete van 4 000 euro voor uitlatingen tegen de katholieke kerk.

Andere religies in Italië

Minder dan 1% van de Italianen identificeert zich als een andere religie. Tot deze andere religies behoren over het algemeen het boeddhisme, hindoeïsme, jodendom en sikhisme.

Zowel het hindoeïsme als het boeddhisme zijn in de 20e eeuw sterk gegroeid in Italië, en beide hebben in 2012 van de Italiaanse regering de status van erkend land gekregen.

Het aantal Joden in Italië schommelt rond de 30.000, maar het jodendom bestond al voor het christendom in de regio. Gedurende twee millennia hadden Joden te maken met ernstige vervolging en discriminatie, waaronder deportatie naar concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Bronnen

• Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. 2018 Report on International Religious Freedom: Italy. Washington, DC: U.S. Department of State, 2019.
• Central Intelligence Agency. The World Factbook: Italië. Washington, DC: Central Intelligence Agency, 2019.
• Gianpiero Vincenzo, Ahmad. "De geschiedenis van de Islam in Italië." De andere moslims , Palgrave Macmillan, 2010, blz. 55-70.
• Gilmour, David. De jacht op Italië: Geschiedenis van een land, zijn regio's en hun volkeren Penguin Books, 2012.
• Hunter, Michael Cyril William., en David Wootton, editors. Atheïsme van de Reformatie tot de Verlichting Clarendon Press, 2003.