Bestaan gaat vooraf aan Essentie: Existentialistisch denken

De uitdrukking "bestaan gaat vooraf aan essentie", afkomstig van Jean-Paul Sartre, wordt beschouwd als een klassieke, zelfs bepalende, formulering van het hart van de existentialistische filosofie. Het is een idee dat de traditionele metafysica op zijn kop zet.

Het westerse filosofische denken stelt dat de "essentie" of "aard" van een ding fundamenteler en eeuwiger is dan het loutere "bestaan". Als je iets wilt begrijpen, moet je dus meer te weten komen over de "essentie" ervan. Sartre is het daar niet mee eens, hoewel gezegd moet worden dat hij zijn principe niet universeel toepast, maar alleen op de mensheid.

Vaste versus afhankelijke aard

Sartre stelde dat er twee soorten zijn zijn. Het eerste is "zijn in zichzelf" ( l'en-soi ), dat wordt gekenmerkt als iets dat vaststaat, volledig is en geen reden heeft voor zijn bestaan - het is gewoon zo. Dit beschrijft de wereld van externe objecten. Als we bijvoorbeeld een hamer bekijken, kunnen we de aard ervan begrijpen door zijn eigenschappen op te sommen en het doel te onderzoeken waarvoor hij is gemaakt. Hamers worden door mensen gemaakt om bepaalde redenen - in zekere zin is de "essentie" of "aard" van eenhamer bestaat in de geest van de schepper voordat de feitelijke hamer in de wereld bestaat. Men kan dus zeggen dat als het gaat om dingen als hamers, de essentie voorafgaat aan het bestaan, wat klassieke metafysica is.

De tweede vorm van bestaan is volgens Sartre het "zijn-voor-zichzelf" ( le pour-soi ), die gekenmerkt wordt als iets dat voor zijn bestaan afhankelijk is van het eerste. Het heeft geen absolute, vaste of eeuwige aard. Voor Sartre beschrijft dit perfect de toestand van de mensheid.

Mensen als afhankelijken

De overtuigingen van Sartre stonden haaks op de traditionele metafysica - of beter gezegd, de metafysica zoals beïnvloed door het christendom - die mensen behandelt als hamers. Dit komt omdat, volgens theïsten, mensen door God werden geschapen als een doelbewuste daad van wil en met specifieke ideeën of doelen in gedachten - God wist wat er gemaakt moest worden voordat mensen ooit bestonden. Dus, in de context van het christendom, zijn mensen alshamers, omdat de aard en de kenmerken - de "essentie" - van de mensheid al in de eeuwige geest van God bestonden voordat er mensen in de wereld waren.

Zelfs veel atheïsten houden vast aan deze basispremisse, ondanks het feit dat zij afzien van de bijbehorende premisse van God. Zij nemen aan dat de mens een speciale "menselijke natuur" bezit, die beperkt wat een mens wel of niet kan zijn - in feite, dat we allemaal een "essentie" hebben die aan ons "bestaan" voorafgaat.

Sartre geloofde dat het een vergissing was om mensen op dezelfde manier te behandelen als externe objecten. De aard van de mens is in plaats daarvan zowel zelfbepaald... en afhankelijk van het bestaan van anderen. Dus voor menselijke wezens gaat hun bestaan vooraf aan hun essentie.

Er is geen God.

Sartre daagt met zijn overtuiging de stellingen van het atheïsme uit die aansluiten bij de traditionele metafysica. Het is niet genoeg om het concept God gewoon te verlaten, stelde hij, maar men moet ook alle concepten die voortkwamen uit en afhankelijk waren van het idee God, loslaten, hoe comfortabel en vertrouwd ze in de loop der eeuwen ook zijn geworden.

Sartre trekt hieruit twee belangrijke conclusies. Ten eerste betoogt hij dat er geen gegeven menselijke natuur is die iedereen gemeen heeft, omdat er überhaupt geen God is om die te geven. Mensen bestaan, dat is duidelijk, maar pas nadat ze bestaan kan zich een "essentie" ontwikkelen die "menselijk" genoemd kan worden. Mensen moeten ontwikkelen, definiëren en beslissen wat hun "natuur" zal zijn door eenengagement met zichzelf, hun samenleving en de natuur om hen heen.

Individueel en toch verantwoordelijk

Verder betoogt Sartre dat, hoewel de "natuur" van ieder mens afhankelijk is van de definitie van die persoon zelf, deze radicale vrijheid gepaard gaat met een even radicale verantwoordelijkheid. Niemand kan simpelweg zeggen "het zat in mijn natuur" als excuus voor zijn gedrag. Wat iemand is of doet is volledig afhankelijk van zijn eigen keuzes en verplichtingen - er is niets anders om op terug te vallen...op. Mensen hebben niemand anders de schuld (of de lof) dan zichzelf.

Sartre herinnert ons er vervolgens aan dat we geen geïsoleerde individuen zijn, maar leden van gemeenschappen en het menselijk ras. Er is misschien geen universele menselijke natuur maar er is zeker een gemeenschappelijke menselijke conditie- we zitten allemaal in hetzelfde schuitje, we leven allemaal in een menselijke samenleving, en we worden allemaal geconfronteerd met dezelfde soort beslissingen.

Wanneer we keuzes maken over wat we doen en toezeggingen doen over hoe we leven, maken we ook de verklaring dat dit gedrag en deze toezegging iets is dat waardevol en belangrijk is voor de mens. Met andere woorden, ondanks het feit dat er geen objectieve autoriteit is die ons vertelt hoe we ons moeten gedragen, moeten we er toch naar streven ons bewust te zijn van de manier waarop onze keuzes anderen beïnvloeden. Verre van te zijnEenzame individualisten, mensen, stelt Sartre, zijn verantwoordelijk voor zichzelf, ja, maar ze dragen ook enige verantwoordelijkheid voor wat anderen kiezen en wat ze doen. Het zou een daad van zelfbedrog zijn om een keuze te maken en tegelijkertijd te wensen dat anderen niet dezelfde keuze zouden maken. Enige verantwoordelijkheid aanvaarden voor het feit dat anderen ons voorbeeld volgen is het enige alternatief.