Змест
Святое Пісанне пачалося з вельмі прымітыўнай мовы і скончылася мовай, нават больш складанай, чым англійская.
Лінгвістычная гісторыя Бібліі ўключае ў сябе тры мовы: іўрыт, койнэ або агульнагрэчаскую, і арамейскую. Аднак на працягу стагоддзяў, калі быў складзены Стары Запавет, іўрыт эвалюцыянаваў, каб уключыць асаблівасці, якія палягчаюць чытанне і пісьмо.
Майсей сеў за напісанне першых слоў Пяцікніжжа ў 1400 годзе да н. э. Толькі праз 3000 гадоў, у 1500-х гадах нашай эры, уся Біблія была перакладзена на англійскую мову, што зрабіла гэты дакумент адным з самыя старыя кнігі, якія існуюць. Нягледзячы на ўзрост, хрысціяне лічаць Біблію своечасовай і актуальнай, таму што гэта натхнёнае Слова Божае.
Іўрыт: Мова Старога Запавету
Іўрыт належыць да семіцкай моўнай групы, сямейства старажытных моваў урадлівага паўмесяца, якое ўключала акадскую мову, дыялект Німрада ў Кнізе Быцця 10; угарыцкая, мова хананэяў; і арамейскай, шырока выкарыстоўванай у Персідскай імперыі.
Іўрыт пісаўся справа налева і складаўся з 22 зычных. У самай ранняй форме ўсе літары ішлі разам. Пазней для зручнасці чытання былі дададзены кропкі і знакі вымаўлення. Па меры развіцця мовы галосныя былі ўключаны, каб растлумачыць словы, якія сталі незразумелымі.
У канструкцыі сказаў на іўрыце спачатку можа быць дзеяслоў, а затым theназоўнік або займеннік і прадметы. Паколькі гэты парадак слоў вельмі розны, сказ на іўрыце нельга перакласці слова ў слова на англійскую мову. Іншая складанасць заключаецца ў тым, што габрэйскае слова магло замяніць агульнаўжываную фразу, якая павінна была быць вядомая чытачу.
Розныя габрэйскія дыялекты ўвялі ў тэкст замежныя словы. Напрыклад, Быццё змяшчае некаторыя егіпецкія выразы, у той час як Ісус Навін, Суддзі і Рут ўключаюць ханаанскія тэрміны. У некаторых прароцкіх кнігах выкарыстоўваюцца вавілонскія словы, на якія паўплывала Выгнанне.
Глядзі_таксама: Тлумачэнне паслядоўнасці духоўных лікаўСкачок наперад у яснасці адбыўся з завяршэннем Септуагінты, 200 г. да н. пераклад габрэйскай Бібліі на грэчаскую мову. У гэтую працу ўвайшлі 39 кананічных кніг Старога Запавету, а таксама некаторыя кнігі, напісаныя пасля Малахіі і да Новага Запавету. Калі габрэі рассеяліся з Ізраіля на працягу многіх гадоў, яны забыліся чытаць на іўрыце, але маглі чытаць на грэчаскай мове, агульнай мове таго часу.
Грэк адкрыў Новы Запавет для язычнікаў
Калі аўтары Бібліі пачалі пісаць Евангеллі і пасланні, яны пакінулі іўрыт і звярнуліся да папулярнай мовы свайго часу, койнэ ці агульнагрэц. Грэчаская мова была аб'яднаўчай мовай, якая распаўсюдзілася падчас заваёваў Аляксандра Македонскага, які імкнуўся элінізаваць або распаўсюдзіць грэчаскую культуру па ўсім свеце. Імперыя Аляксандра ахоплівала Міжземнамор'е, паўночную Афрыку і частку Індыі, таму выкарыстанне грэчаскай мовыстала пераважнай.
На грэчаскай мове было лягчэй размаўляць і пісаць, чым на іўрыце, таму што яна выкарыстоўвала поўны алфавіт, уключаючы галосныя. Ён таксама меў багаты слоўнікавы запас, дазваляючы дакладныя адценні значэнняў. Прыкладам з'яўляюцца чатыры розныя грэчаскія словы для кахання, якія выкарыстоўваюцца ў Бібліі.
Глядзі_таксама: Што такое Вялікая пятніца і што яна азначае для хрысціян?Дадатковай перавагай было тое, што грэк адкрыў Новы Запавет для язычнікаў або неяўрэяў. Гэта было надзвычай важна ў евангелізацыі, таму што грэцкая мова дазваляла язычнікам самастойна чытаць і разумець Евангеллі і пасланні.
Арамейская мова дадала Бібліі каларыт
Хоць арамейская мова не з'яўлялася асноўнай часткай Бібліі, але выкарыстоўвалася ў некалькіх раздзелах Святога Пісання. Арамейская мова шырока выкарыстоўвалася ў Персідскай імперыі; пасля выгнання яўрэі вярнулі арамейскую мову ў Ізраіль, дзе яна стала самай папулярнай мовай.
Габрэйская Біблія была перакладзена на арамейскую мову пад назвай Таргум у перыяд другога храма, які працягваўся з 500 г. да н. да 70 г. н. э. Гэты пераклад чыталі ў сінагогах і выкарыстоўвалі для навучання.
Біблейскія ўрыўкі, якія першапачаткова з'явіліся на арамейскай мове, гэта Данііл 2-7; Ездры 4-7; і Ераміі 10:11. Арамейскія словы таксама запісаны ў Новым Запавеце:
- Talitha qumi («Дзяўчына, або дзяўчынка, устань!») Марка 5:41
- Эффата («Адкрыйся») Марка 7:34
- Eli, Eli, lema sebaqtani (Вокліч Езуса з крыжа: «Божа мой, Божа мой, чаму ты Мяне пакінуў?”) Марка 15:34,Мацвея 27:46
- Абба («Бацька») Рымлянам 8:15; Галатаў 4:6
- Maranatha («Госпадзе, прыйдзі!») 1 Карынфянаў 16:22
Пераклады на англійскую
З пад уплывам Рымскай імперыі ранняя царква прыняла латынь у якасці афіцыйнай мовы. У 382 годзе нашай эры Папа Дамас I даручыў Ераніму напісаць Біблію на лацінскай мове. Працуючы ў манастыры ў Віфлееме, ён упершыню пераклаў Стары Запавет непасрэдна з іўрыту, знізіўшы магчымасць памылак, калі б ён выкарыстоўваў Септуагінту. Уся Біблія Іераніма, названая Вульгатай, таму што ён карыстаўся звычайнай мовай таго часу, выйшла прыкладна ў 402 годзе нашай эры.
Вульгата была афіцыйным тэкстам на працягу амаль 1000 гадоў, але гэтыя Бібліі перапісваліся ўручную і былі вельмі дарагімі. Акрамя таго, большасць простых людзей не ўмела чытаць на лаціне. Першая поўная ангельская Біблія была апублікаваная Джонам Уікліфам у 1382 годзе, абапіраючыся галоўным чынам на Вульгату ў якасці крыніцы. За гэтым рушылі ўслед пераклады Тындаля прыкладна ў 1535 г. і Кавердэйла ў 1535 г. Рэфармацыя прывяла да шквалу перакладаў як на англійскую, так і на іншыя мясцовыя мовы.
Англійскія пераклады, якія шырока выкарыстоўваюцца сёння, уключаюць версію караля Якава, 1611; Амерыканскі стандартны варыянт, 1901; Перагледжаная стандартная версія, 1952; Жывая Біблія, 1972; Новая міжнародная версія, 1973; Today’s English Version (Good News Bible), 1976; Новая версія караля Якава, 1982; і англійская стандартВерсія, 2001.
Крыніцы
- Біблейскі альманах ; Я.І. Пакер, Меррыл С. Тэні; Уільям Уайт малодшы, рэдактары
- Як патрапіць у Біблію ; Стывен М. Мілер
- Christiancourier.com
- Jewishencyclopedia.com
- Historyworld.net
