Á hvaða tungumáli var Biblían skrifuð?

Ritningin byrjaði á mjög frumstæðri tungu og endaði á tungumáli sem er enn flóknara en enska.

Málfræðisaga Biblíunnar tekur til þriggja tungumála: hebresku, koine eða almenna grísku og arameísku. Í gegnum aldirnar sem Gamla testamentið var samið þróaðist hebreska hins vegar til að innihalda eiginleika sem gerðu það auðveldara að lesa og skrifa.

Móse settist niður til að skrifa fyrstu orð Pentateuch, árið 1400 f.Kr., Það var ekki fyrr en 3.000 árum síðar, á 1500 e.Kr., sem öll Biblían var þýdd á ensku, sem gerði skjalið að einu af elstu bækur sem til eru. Þrátt fyrir aldur hennar líta kristnir menn á Biblíuna sem tímabæra og viðeigandi vegna þess að hún er innblásið orð Guðs.

Hebreska: Tungumál Gamla testamentisins

Hebreska tilheyrir semískum tungumálahópi, fjölskyldu forntunga í frjósama hálfmánanum sem innihélt akkadísku, mállýsku Nimrods í 1. Mósebók 10; úgarítíska, tungumál Kanaaníta; og arameísku, sem almennt er notað í persneska heimsveldinu.

Hebreska var skrifuð frá hægri til vinstri og samanstóð af 22 samhljóðum. Í sinni elstu mynd runnu allir stafirnir saman. Síðar var punktum og framburðarmerkjum bætt við til að auðvelda lestur. Eftir því sem leið á tungumálið voru sérhljóðar settir inn til að skýra orð sem voru orðin óljós.

Setningagerð á hebresku gæti sett sögnina í fyrsta sæti og síðannafnorð eða fornafn og hlutir. Vegna þess að þessi orðaröð er svo ólík er ekki hægt að þýða hebreska setningu orð fyrir orð yfir á ensku. Önnur fylgikvilli er að hebreskt orð gæti komið í stað algengrar setningar sem lesandinn varð að þekkja.

Mismunandi hebreskar mállýskur settu erlend orð inn í textann. Til dæmis inniheldur 1. Mósebók nokkur egypsk orðatiltæki á meðan Jósúa, dómarar og Rut innihalda kanaanísk hugtök. Sumar spádómsbókanna nota babýlonsk orð, undir áhrifum frá útlegðinni.

Stökk fram á við í skýrleika kom með því að Septuagint var lokið, 200 f.Kr. þýðingu hebresku biblíunnar á grísku. Þetta verk tók inn 39 kanónískar bækur Gamla testamentisins sem og nokkrar bækur skrifaðar eftir Malakí og fyrir Nýja testamentið. Þegar gyðingar dreifðust frá Ísrael í gegnum árin gleymdu þeir hvernig ætti að lesa hebresku en gátu lesið grísku, algengt tungumál samtímans.

Gríska opnaði Nýja testamentið fyrir heiðingjum

Þegar biblíuritararnir fóru að skrifa guðspjöllin og bréfin yfirgáfu þeir hebreskuna og sneru sér að hinu vinsæla tungumáli síns tíma, koine eða venjuleg gríska. Gríska var sameinandi tunga, sem breiddist út við landvinninga Alexanders mikla, sem vildi hellenisera eða dreifa grískri menningu um allan heim. Heimsveldi Alexanders náði yfir Miðjarðarhafið, Norður-Afríku og hluta Indlands, svo notkun grískavarð ríkjandi.

Gríska var auðveldara að tala og skrifa en hebreska vegna þess að það notaði heilt stafróf, þar á meðal sérhljóða. Það hafði líka ríkan orðaforða sem gerði ráð fyrir nákvæmum tónum merkingar. Dæmi eru fjögur mismunandi orð grísku fyrir ást sem notuð eru í Biblíunni.

Aukinn ávinningur var að gríska opnaði Nýja testamentið fyrir heiðingjum, eða ekki gyðingum. Þetta var afar mikilvægt í trúboði vegna þess að gríska leyfði heiðingjum að lesa og skilja guðspjöllin og bréfin sjálf.

Arameska bætti bragði við Biblíuna

Þótt það væri ekki stór hluti af biblíuskrifum var arameíska notað í nokkrum köflum Ritningarinnar. Aramíska var almennt notað í Persaveldi; eftir útlegð fluttu gyðingar arameísku aftur til Ísraels þar sem það varð vinsælasta tungumálið.

Hebreska biblían var þýdd á arameísku, kölluð Targum, á öðru musteristímabilinu, sem stóð frá 500 f.Kr. til 70 e.Kr. Þessi þýðing var lesin í samkunduhúsunum og notuð til kennslu.

Biblíuvers sem birtust upphaflega á arameísku eru Daníel 2-7; Esra 4-7; og Jeremía 10:11. Aramísk orð eru einnig skráð í Nýja testamentinu:

• Talitha qumi ("Mey eða stúlka, rís upp!") Markús 5:41
• Ephphatha („Opnaðu þig“) Mark 7:34
• Eli, Eli, lema sebaqtani (Króp Jesú frá krossinum: „Guð minn, Guð minn, hvers vegna hefur þú yfirgefið mig?“) Markús 15:34,Matteusarguðspjall 27:46
• Abba („Faðir“) Rómverjabréfið 8:15; Galatabréfið 4:6
• Maranatha ("Drottinn, komdu!") 1. Korintubréf 16:22

Þýðingar á ensku

Með áhrifum Rómaveldis, tók frumkirkjan upp latínu sem opinbert tungumál. Árið 382 f.Kr., fól Damasus páfi I. Híerónýmus að framleiða latneska biblíu. Hann starfaði frá klaustri í Betlehem og þýddi fyrst Gamla testamentið beint úr hebresku, og minnkaði möguleikann á villum ef hann hefði notað Sjötíumannaþýðinguna. Öll Biblían hans Jerome, kölluð Vulgata vegna þess að hann notaði algenga málflutning þess tíma, kom út um 402 e.Kr.

Vulgata var opinber texti í næstum 1.000 ár, en þessar Biblíur voru handafritaðar og mjög dýrar. Þar að auki gat flestir almúga ekki lesið latínu. Fyrsta fullkomna enska biblían var gefin út af John Wycliffe árið 1382 og treysti aðallega á Vulgate sem uppruna sinn. Í kjölfarið fylgdu Tyndale þýðingin um 1535 og Coverdale 1535. Siðaskiptin leiddi til fjölda þýðinga, bæði á ensku og öðrum staðbundnum tungumálum.

Enskar þýðingar sem eru algengar í dag eru meðal annars King James Version, 1611; American Standard Version, 1901; Endurskoðuð staðalútgáfa, 1952; Lifandi Biblían, 1972; Ný alþjóðleg útgáfa, 1973; Enska útgáfan í dag (Good News Bible), 1976; Ný King James útgáfa, 1982; og English StandardÚtgáfa, 2001.

Heimildir

• The Bible Almanac ; J.I. Packer, Merrill C. Tenney; William White Jr., ritstjórar
• Hvernig kemst maður inn í Biblíuna ; Stephen M. Miller
• Christiancourier.com
• Jewishencyclopedia.com
• Historyworld.net